Kelime anlamı olarak ağız içi teşhis anlamına gelen Oral Diagnoz ve Radyoloji; diş hekimliği fakültelerinde, özel hastanelerde veya diş kliniklerinde hastaların tedavisine başlanmadan önce ilk ziyaret ettikleri kliniktir. Oral Diagnoz ve Radyoloji kliniğinde ağız içi muayenesi yapılır ve diş ve çene yapısını gösteren panoramik röntgen çekilir. Bu aşamadan sonra ise hastaya özel tedavi planı çıkartılır ve ilgili bölümde tedavi olması sağlanır. Ancak ağızda sadece çürük dişler, gömük dişler veya çekilmiş diş eti gibi problemler görülmez. Yanak, damak ve çene kemikleri üzerinde bulunan yumuşak dokularda görülen hastalıklar da olabilir. Oral Diagnoz ve Radyoloji kliniğinde, vücudun başka bir yerinde bulunan ancak ağız içi dokularında belirti veren diyabet ve Behçet hastalıkları gibi sistemik hastalıkların ve herkes ve aft gibi ağız içi doku hastalıklarının da teşhisi ve tedavisi yapılır.
Başarılı bir diş tedavisi, tüm hastalıklarda olduğu gibi ancak iyi bir teşhis konmuşsa yapılabilir. Bu açıdan bakıldığında Oral Diagnoz, aslında çok önemli bir görevi yerine getirmektedir. Ağız içi muayene; yüz, çene ve çene eklemi, dudaklar, damak, dil, burun ve boyun bölgelerinde bulunan tüm yumuşak dokuları kapsar. Ayrıca diş dizilimi ve köklerinin de net bir şekilde görülebilmesi için panoramik röntgen çekilmelidir. Ağızda bulunan diş eti çekilmeleri, bakteri plakları, diş taşları, fistüller, çürükler, üst üste binen dişler ve çene kapanışları değerlendirilir. Bu aşamada henüz ağrı olmayan dişler veya çekilmeye yeni başlamış diş etleri de değerlendirilerek, koruma tedavisi uygulanmalıdır. Ayrıca tedavi için gelen hastalara mutlaka var olan kalp, damar, tansiyon, alerji, astım, diyabet, hormonal rahatsızlıkları ve düzenli kullandıkları ilaçlar sorulmalıdır. Bu tip rahatsızlıkların varlığı, hem tedavi yöntemini hem de tedavide kullanılacak ilaçları değiştirecektir. Oral Diagnoz ve Radyoloji kliniğinde hastanın tüm hikâyesi alınarak diş tedavisi planlanacaktır. Hastanın diş tedavisinden beklentileri öğrenilir ve muhtemel sonuçlar hastaya detaylı olarak anlatılarak tedavi önerilir.
Diş tedavilerine yardımcı olan en etkili yöntemlerden bir tanesi de; radyolojik tetkiklerdir. Bu tetkikler; dental tomografi, ağız içi ve ağız dışı röntgenler, panoramik röntgenler ve periapikal röntgenler olarak değerlendirilebilir. Bunlardan dental tomografide; normal röntgen ile görülemeyecek aksiyel, sagital ve koronal açılardan çok sayıda kemik ve yumuşak doku görüntüleri alınır. Bu görüntüler ayrıca ileri seviyede özel yazılımlar ile yeniden yapılandırılarak, görüntü alınması istenen bölgenin istenilen açıdan ve her yönden görüntülenmesi sağlanır. Teşhis için gerekli olan tüm detayı ve doğru ölçümü veren bu kesitler, tedavide de yol gösterici olacaktır. Ağız içi ve ağız dışı röntgenler, her diş hekimi muayenehanesinde de rahatlıkla alınabilen ve tek veya bir kaç dişi gösteren periapikal röntgenlerdir. Bu röntgen görüntülerinde diş ile beraber kökü, kemik kayıpları, çürükler, diş ve diş kökü enfeksiyonları rahatlıkla görülebilir.Radyoloji, çeşitli ışın türlerinden yararlanarak vücuttaki hastalıkların tanı ve tedavisiyle uğraşan bilim dalıdır. X-ışını radyografisi, ultrason, bilgisayarlı tomografi (CT), pozitron emisyon tomografisi (PET) dahil nükleer tıp, floroskopi ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi çeşitli görüntüleme teknikleri, hastalıkları teşhis etmek veya tedavi etmek için kullanılır.
Teknolojinin gelişmesi ile birlikte her alanda olduğu gibi diş hekimliği alanında da teşhis ve tedavi süreçleri kolaylaşmıştır. Elbette profesyonel bir diş hekimi normal muayene ile teşhis ve tedavi kararlarını verebilir. Ancak dental radyoloji teknolojileri ile ağız, diş ve sinir yapısındaki sorunlar çok daha detaylı bir şekilde görülebilmektedir. Hastaların ağız ve diş sorunlarını 2 ya da 3 boyutlu olarak her açıdan görülebildiği ve bu sayede çok daha doğru teşhis konulmasını sağlayan bilim dalına dental radyoloji denmektedir.
Radyografi ise bu ışınları kullanmak suretiyle bir nesnenin iç formunun görüntülenmesini sağlayan tekniktir. Radyografiler, gözle yapılan muayenede fark edilemeyen çürük alanlarının görülmesini sağlar.
- Mevcut olan dolguların altında gelişen çürük ve çatlak ya da diğer zararların fark edilmesine imkan verir.
- Dişeti hastalığı nedeniyle oluşan kemik kaybının belirlenmesini sağlar.
- Kök kanalındaki sorunların (enfeksiyon ya da sinirin ölmüş olması gibi) tespit edilmesini sağlar.
- İmplant ve ortodoti tedavilerinin planlaması için gereklidir.
- Radyografiler ile kist, ağız kanserleri ve metabolik ve sistemik hastalıklarla birlikte oluşan değişikliklerin saptanması da mümkündür.
- Radyografilerin yardımı ile diş hekimleri, çocukların ağzındaki diş gelişimi ve büyümelerini de görebilir.
- Radyografilerin yardımı ile diş gelişiminin görüntülenmesi de mümkün olmaktadır.
Hastanın tıbbi geçmişine bağlı olarak yetişkinlerde ortalama 6 ayda bir röntgen alınabilmesi mümkün iken, çocukların birçoğunda röntgenler 6 ay ile 1 yıl arasında değişen sürelerle çekilmelidir. Çünkü çocukların ağızlarında çürük kolaylıkla gelişebilmektedir.
Ağzında fazla sayıda tedavi yapılmış dişi bulunan yetişkinler, düzenli olarak röntgen çektirmelidir. Çünkü bu kişilerin ağızlarında sorun çıkma riski çok daha fazladır. Dişeti hastalığı olan ya da dişeti tedavisi görmekte olan kişilerin daha sıklıkla röntgen çektirmeleri gereklidir. Böylece devam eden ya da önemli ölçüde kemik kaybının olup olmadığı görülebilir.
Röntgen Çeşitleri
Ağız içi ve ağız dışı olmak üzere iki çeşit röntgen mevcuttur:
- Ağız içi röntgenler: Ağız içi röntgenler röntgen filmi ağız içerisindeyken çekilen röntgenlerdir. Bite-wing radyografisi, Periapikal radyografi, Oklüzal radyografi, Dijital radyografiler
- Ağız dışı röntgenler: Ağız dışı röntgenler röntgen filmi ağız dışındayken çekilen röntgenlerdir. Panoramik radyografiler, Tomografiler, Sefalometrik projeksiyonlar, Sialografi, Bilgisayarlı tomografi.
Polikliniğimizde bulunan röntgen cihazları
Dijital Radyovizyografi (RVG): Özel bir görüntüleme sensörü ve taşınabilir bir radyografi cihazı ile alınan radyografik görüntüleme metodudur. Alınan görüntü aynı anda bilgisayar ekranında görünür, bekleme süresi olmaması nedeniyle oldukça pratik bir görüntüleme sistemidir. Bu görüntüleme yöntemiyle dişlerin detaylı ve net görüntülemesi yapılır.
Klinik olarak inspeksiyonla (gözle muayene ile) görülemeyen ara yüz çürüklerinin teşhisi, başlangıç halindeki kök ucu iltihabi lezyonlarının görüntülenmesi ve kanal tedavisi aşamalarında kök boyutunun tespiti için kullanılır.
Dijital Panoramik Röntgen: Bu görüntüleme yöntemiyle ağız içindeki tüm dişler ve çene kemikleri aynı film düzleminde saniyeler içinde görüntülenir. İlk muayenede ihtiyaç duyulan çok önemli bir görüntüleme sistemidir.
Ağız içindeki tüm dişlerin aynı anda görüntülenmesini sağladığı için teşhis ve tedavi basamaklarında sıkça kullanılan bir görüntüleme metodudur.
Dental Volumetrik Bilgisayarlı Tomografi: Bu görüntüleme yöntemiyle konvansiyonel yöntemlerle elde edilemeyen detaylı ve net görüntüler elde edilir.
- Çene kemiklerinin ve dişlerin bilgisayarlı ortamda hatasız üç boyutlu görüntülenmesi sağlanır.
- İmplant öncesi çene kemiği miktarının ve genişliğinin değerlendirmesinde, ayrıca gömülü dişlerin hangi pozisyonda lokalize olduklarının görülmesi amacıyla sıkça kullanılır.
- Ayrıca çene kemikleri içinde gelişen kist ve benzeri lezyonların net görüntülenmesini sağlar.
- Dental bilgisayarlı tomografiler, standart tomografi cihazlarına kıyasla çok daha az radyasyon içerirler.
- Diş hekimliğinde büyük cerrahi operasyonlar öncesinde hata payını minimalize etmesi nedeniyle çok önemli bir görüntüleme yöntemidir.